Przydomki w Dawidowie

Przydomki dawidowskie można podzielić na dwa rodzaje: przynależne do rodzin i te przypisane do osób.

Pierwsze wynikają z wielowiekowej historii wsi. Już w księgach metrykalnych XVII w. można znaleźć takie nazwiska jak: Kotiuszko, Duda, Szeremeta, Huk, Gulewicz, Korzeniowski, Baran, Palica i inne. Zatem gałęzie niegdysiejszych rodów z czasem rozrastały się i przenikały, a pokrewieństwo było coraz dalsze i dalsze. Jak w takiej sytuacji rozróżnić kto z jakiego rodu pochodzi? Zaczęto nadawać przydomki rodzinom i tak pojawiały się Barany- Lube, Huki-Lachy, Szeremety-Klimki, Palice-Bacibidy itd. Dla każdego mieszkańca Dawidowa jasne było, że ślub Piotra Huka i Marii Huk nie był związkiem pomiędzy krewnymi, bo przecież on był z Jachuniów, a ona z Lachów, prawda, że proste i przejrzyste?

Można powiedzie, że funkcja przydomka zatoczyła wielkie koło. Dawniej przezwisko było stosowane do rozróżniania osób, a z czasem przekształciło się w nazwiska. Potem, gdy nazwiska we wsi zaczęły się powtarzać, dodawano przydomki do nazwisk właśnie dla rozróżnienia mieszkańców.

Etymologia przydomków jest taka sama jak nazwisk. Miejsce zamieszkania, powiedzonka, cechy charakteru, imiona przodków to późniejsze przydomki. Huki-Lachy podkreślają Polskie pochodzenie, Huki-Baratomy toużycie węgierskiego słowa dlaokreślenia rodziny (węg. Baratom – przyjaciel, przyjacielski). W Dawidowie funkcjonowały trzy rody Paliców o przydomkach: Bacibidy, Kalamity i Sracie. Pierwsze, według relacji rodziny, wywodzi się od przodka,który zwykł mawiać „Będzie bida”. Kalamita to po słowacku „nieszczęście”, a więc można tłumaczyć jako Palice-Nieszczęśliwi. Ostatnie wynika z miejsca zamieszkania obok srok lub rodziny Sroków. Inny przydomek Jana Gulewicza Najmana wywodzi się od sprawowanej funkcji, którą było m.in. zatrudnianie (najmowanie) ludzi do robót publicznych, a Józefa Młotka – Jantuszeczko od przodka Antoniego.

Również w dokumentach urzędowych możemy napotkać zapisy odwołujące się do przydomków. I tak np. w dokumencie C.K. Urzędu Podatkowego i Depozytów Sądowych w Winnikach z dnia 02-05-1913 roku o „Ustanowieniu Służebności” możemy odnaleźć zapis „Za świadectwem ksiąg gruntowych dla gminy Dawidów jest wpisanem na rzecz Franciszka Barana zwanego Luby prawo własności ciała tabularnego...”. Mowa tu o Franciszku Baranie mieszkającym niedaleko źródełka i stawu zlokalizowanego na Poddębinie.

Przydomki to jedna z najważniejszych rzeczy w Dawidowie. Ich znajomość znacznie ułatwia odkrywanie zawiłości jakie towarzyszą poszukiwaniom genealogicznym.

Jak ważna jest wiedza o przydomku rodziny udowodniła mi jedna z wizyt w Dawidowie. W 2010 roku wraz z moim wujem, Feliksem Kotiuszko, postanowiliśmy odnaleźć jego dom rodzinny na Poddębinie. Zostaliśmy zaopatrzeni, przez Romana Kotiuszkę (ojca Feliksa) w szkic, na którym rozrysowana była lokalizacja jego domu. Na swojej drodze spotkaliśmy Pana Iwasieczkę,obecnego mieszkańca Dawidowa, który pamiętał czasy przed 1945 rokiem, i który, jak mieliśmy nadzieję, potwierdzi nam cel naszych poszukiwań. Niestety nasz przewodnik kategorycznie zaprzeczył, że w domu, który znaleźliśmy, mieszkała rodzina Kotiuszków. Dyskusja była bardzo gorąca bo nasz plan mówił nam coś innego niż nasz przewodnik. W ostatni niemal momencie przypomniałem sobie przydomek „tych” Kotiuszków i zapytałem, czy w tym domu mieszkały Gołąbki. Okazało się, że mówiliśmy o tej samej rodzinie tylko, że Pan Iwasieczko pamiętał wyłącznie przydomek rodziny czyli Gołabki, a zapomniał o właściwym nazwisku.

Innym razem odwiedzając rodzinę Huków w okolicach Bierutowa próbowałem wyjaśnić moje pokrewieństwo pewnej starszej pani. Po zakończeniu wywodu o mojej babci Marii z Huków Klimasiewiczowej, zauważyłem, że moja rozmówczyni potakuje, ale jakoś bez przekonania. Spróbowałem inaczej i powiedziałem, że jestem wnukiem „Mańki Lachowej” i w jednej chwili starsza pani rozpromieniła się i tylko dla potwierdzenia dodała, że moja babcia to siostra Stacha-Lacha.

Nie inaczej mają się przydomki osób. O kilku osobach z mojej rodziny łatwiej pamiętam z przezwiska Błycha (Antoni Palica), Ciotka Binka (Elżbieta Palica zd. Grab), Bałajza (Antoni Grab), Falko (Walenty Palica), Ciotka Kulera ( Franciszka Jarosz) itd

Poniżej przedstawiam tabelę,którą wspólnie z przyjaciółmi udało się przygotować. Zachęcam i liczę na uzupełnienie brakujących lub błędnych danych

	Osoba lub przedstawiciel rodziny	Przydomek Rodziny	Przydomek Osoby
	Baran Izydor		Puzon
	Baran Michał	Luby
	Blicharski		Kuna
	Blicharski Szymon		Kokosz
	Chirowski Franciszek		Kutas
	Chirowski Karol		Cipka
	Dachnowicz		Krysa
	Duda Franciszek		Mocny
	Duda		Gandzel
	Duda Piotr		Grochówka
	Duda	Turbiny
	Duda	Bohun
	Fedyszyn Maria		Gierka
	Fedyszyn Michał		Miniu
	Fedyszyn Jan		Swako
	Fedyszyn Rozalia		Fediowa
	Grab Bronisław		Gruby
	Grab Dominik		Hałatyn
	Grab Franciszek		Kula
	Grab Jan		Jaśku
	Grab Piotr		Dzawra
	Grab Kazimierz		Hobel
	Grab Stanisław		Lewak
	Grab Jaśku		Magdzie
	Grab Antoni		Krzywy Antek
	Grab Józef i Piotr	Piel
	Grab Wincenty		Pop
	Gulewicz Dominik Gulewicz Jan	Najman
	Gulewicz Jacenty		Jacko
	Gulewicz Michał		Baniaczek
	Gulewicz Józef		Szmirak
	Gulewicz Stanisław		Hawryszko
	Gulewicz Szczepan		Rumistrz
	Hawryluk Piotr		Kaczaj
	Huk Antoni	Lachy
	Huk Franciszek	Baratomy
	Huk Piotr	Jachunie
	Jaremko Jan	Grzeczny
	Jaremko Michał		Reks
	Jaremko Piotr	Kałyna
	Jaremko Bazyli		Wasylko
	Jaremko	Muzyki
	Korzeniowski Adolf		Kozara
	Korzeniowska Hela		Niemy
	Korzeniowski Karol		Żorniarz
	Korzeniowski Antoni		Kosynier
	Korzeniowski		Świndrus
	Kotiuszko Roman	Gołąbek	Strońć
	Łęczyński Franio		Jezusek
	Mazur Andrzej		Ksiądz
	Mazur Józef		Taradajka
	Mazur Łukasz		Bulbas
	Mazur Michał		Maćku
	Mazur Stanisław		Kutlum
	Mazur Stefan		Cesarz
	Mazur Tekla		Król
	Mazur Wojciech		Kanarek
	Mazur Piotr		Matanka
	Mazur Wojciech	Bogacz
	Mazur		Ogier
	Mucha Józef		Cymbalista
	Młotek Józef	Jantuszeczko
	Najda		Kubałajca
	Offman Maciej		Margocha
	Offman Michał		Szałagun
	Palica Karol		Cirkosz
	Palica Mateusz	Kalamity
	Palica Stanisław	Bacibidy
	Palica	Sracie
	Palica Józef		Bączek
	Pękalski	Śpiewaki Święte
	Szeremeta	Szpile
	Szeremeta		Baszarama
	Szeremeta	Klimki
	Szczyński Dominik		Szwaczku
	Zdęba Dominik		Kolejarz
	Zdęba Jan		Stolarz
	Zielonka Józefa		Makuszycha
	Palica Antoni		Błycha
	Grab Antoni		Bałajza
	Huk Stanisław	Lachy	Stachu-Lachu
	Klimek
	Zielonki	Rytale

Autor: Tomasz Klimasiewicz

Istniała rodzina Blicharskich z przydomkiem Maczajki. Informacja od pani Elżbiety Wróblewskiej.