Kornel Ujejski w Dawidowie

Fundamentem sławy Kornela Ujejskiego u współczesnych i potomnych był poemat liryczny Maraton, który po raz pierwszy odczytany został na wieczorze literackim w lwowskim salonie A. Kołodzińskiego w 1845 roku i prawdopodobnie wkrótce potem na zebraniu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Maraton został napisany rok wcześniej w pod lwowskiej wsi Dawidów, dzierżawionej przez ojca Kornela. Zwycięstwo garstki Greków z najeźdźcą perskim pod Maratonem w 490 r. przed Chrystusem ukazana jest w nim jako zwycięstwo patriotyzmu, umiłowania wolności, godności narodowej i bohaterskiej woli walki ludu greckiego; stanowi wezwanie do wiary w triumf wartości moralnych nad materialną przemocą, w sens heroicznej ofiary. Poemat przyjęty entuzjastycznie przez uczestników zebrania w Ossolineum, krążył najpierw w odpisach, a w 1847 roku ukazał się w druku w „Bibliotece Naukowej Zakładu im. Ossolińskich”. Wielokrotnie wznawiany, wszedł do wypisów szkolnych i znany jest przez to wszystkim uczniom polskim, których uczył i uczy miłości ojczyzny. 

Kornel Ujejski urodził się 12 września 1823 roku we wsi Beremiany w powiecie czortkowskim (woj. tarnopolskie, od 1945 r. Ukraina). Początkowo uczył się w domu, od 1831 w Buczaczu u bazylianów, później we Lwowie. Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, która w roku 1839 roku zrezygnowała z majątku ziemskiego Beremiany, na rzecz dzierżawy wsi Dawidów, nabytej od dominikanów, w okolicach Lwowa. Usamodzielniwszy się zamieszkał w Lubszy w powiecie brzeżańskim (woj. tarnopolskie), gdzie powstał w 1846 roku cykl jego liryków zatytułowany Skargi Jeremiasza, cieszący się również wielką popularnością. W tymże samym roku Ujejski odwiedził w Zboiskach pod Lwowem swego przyjaciela, Józefa Nikorowicza, który zagrał mu świeżo skomponowany przez siebie utwór muzyczny – chorał. „Do głębi wzruszony – wyznał Ujejski – uniosłem tę muzykę w uchu i w duszy i jeszcze tego samego dnia napisałem do niej słowa”. Tak powstał ów słynny Chorał zaczynający się od słów „Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej...”, który z głośników rozbrzmiewał w całej powstańczej Warszawie w 1944 roku. W roku 1858 Ujejski wziął w dzierżawę wieś Zubrzę pod Lwowem, gdzie gospodarował do 1880 roku. Tam napisał słynny cykl Listów spod Lwowa ogłoszony w 1860 roku oraz wiele wierszy, które wydał we Lwowie w kilku tomach. W 1893 roku społeczeństwo lwowskie uczciło siedemdziesiątą rocznicę urodzin poety uroczystym obchodem jubileuszowym. Ostatnie lata życia mieszkał Ujejski u syna w Pawłowie w pow. Złoczowskim (woj. tarnopolskie), gdzie zmarł 19 września 1897 roku i gdzie został pochowany.  
Autor: Dariusz Zielonka