Ks. Antoni Klima urodził
się w 1807 roku, święcenia kapłańskie przyjął w 1832 roku.
Przed pracą w Dawidowie był w 1833 roku wikarym w Manasterzyskach.
Był najpierw kuratorem, a następnie proboszczem parafii w Dawidowie
pomiędzy październikiem 1836 roku a październikiem 1848 roku. Od
1837 roku schematyzmy archidiecezji lwowskiej wymieniają go jako
proboszcza Dawidowa.
Był
kapłanem archidiecezji lwowskiej, a zarazem zapalonym rolnikiem,
społecznikiem, edukatorem, popularyzatorem w zakresie hodowli i
rolnictwa. Głęboko
zainteresowany rolnictwem i nowościami agrotechnicznymi, stał się
jednym z pionierów
unowocześnienia rolnictwa galicyjskiego.
“Zamiłowany i dość światły gospodarz” - tak go wspominał
Leon książe Sapieha, pionier pracy organicznej w Galicji.Zatem
działalność ks. Klimy daleko wykraczała poza zwykłe obowiązki
duszpasterskie. W październiku 1848 roku opuścił Dawidów, aby
poświęcić się swej pasji: pracy związanej z kształceniem
agronomów w Łopusznej i od tego momentu bardziej zajmuje się
rolnictwem niż duszpasterstwem. Ks. Klima figuruje w Schematyzmach
galicyjskich w latach od 1847, jeszcze jako proboszcz dawidowski, do
1854 jako nauczyciel rolnictwa.
W 1853 roku jest dyrektorem-ekonomem w Wybranówce.
Był aktywnym członkiem C.K.
Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (dalej GTG), polskiego
stowarzyszenia gospodarczego, założonego przez polskich ziemian w
1845 roku we Lwowie i działającego na terenie Galicji Wschodniej.
Zadaniem Towarzystwa było krzewienie oświaty rolniczej, było ono
organizatorem i sponsorem pierwszej szkoły rolniczej w Galicji,
którą poprowadził właśnie ks. Antoni Klima w Łopusznej w
1848/49 roku.
Ks. Antoni Klima zostaje wybrany na
czynnego członka już podczas pierwszych obrad towarzystwa w 3 lipca
1845 roku.
Przedstawił go Ludwik Jabłonowski. Ks. Klima nie został przyjęty
z otwartymi rękami do tego gremium, czyli jednogłośnie jak
większość członków, bowiem otrzymał piętnaście głosów za;
sześć przeciw.
Wobec zaangażowania się w pracę towarzystwa zostanie wybrany do
komitetu GTG (1849-1851)
i będzie tam pracował do końca 1851 roku.
W odwołaniu z funkcji w komitecie nawiązano do oddalonego
zamieszkania od Lwowa, być może na te decyzje wpływ miało
niepowodzenie przedsięwzięcia szkoły w Łopusznej.
Był także zastępcą w komitecie
wydziału chowu bydła,
referentem chowu bydła, został wybrany do komisji rewizji statutów
GTG .
Aktywnie uczestniczył w posiedzeniach
zgromadzenia GTG. Rekomendował i przedstawiał nowych członków do
GTG: Tadeusz Chochlik Wasilewski z Juskowic;
ks. Kan. Łukasza Baranieckiego, deputata wydziału stanowego;
Edmunda hr. Krasickiego z Liska;
Józefa Jakubowicza z Żohatyna;
ks. Eustachego Merunowicza, prob. grek. w Tołszczowie i innych.
Podczas wystaw rolniczych we Lwowie był
wybierany jako sędzia (np. 1850; 1851). Był sędzią bydła
rogatego oraz owiec.
Działał w komisjach bydła rogatego i owiec,
wygłaszał referaty i wypowiadał się jako ekspert (mówiono o nim
“wielki znawca”, “autorytet”)
na temat chowu zwierząt, szczególnie bydła i
owiec. Jeden z referatów na temat “Rzecz o
podniesieniu cła dla chowu bydła rogatego w Galicji – zdanie ks.
Klimy” powstał w Dawidowie 30 sierpnia 1846 roku i opublikowany w
7 tomie Rozprawy GTG, 1849, s. 149-154.
Angażował się w przybliżanie wiedzy
agrarnej chłopom galicyjskim. Wydał wraz ze Sewerynem Smarzewskim
zwięzłe dziełko o charakterze popularnym o chowie bydła rogatego
o nakładzie 12 000 egzemplarzy.
Był cenionym hodowcą, jego zwierzęta
uznawano jako cenne podczas wystaw (buhaj rasy Szwyc-Rygi, krowy) były kupowane przez Towarzystwo Gospodarcze; przekazywane jako
nagrody w loterii (np. 5 lipca 1850 krowę Klimy wygrał Stanisław
Bochdan).
Proponował innowacyjne rozwiązania w
zakresie maszyn rolniczych (szczególnie pługa,
np. w 1849 r. zaproponował formy żelazne od pługa szkockiego
dostosować do miejscowego drzewa. Komitet Towarzystwa nakazał
wykonać odlewy w Fabryce w Cisnej).
Na wystawach rolniczych wystawiano jego innowacyjne narzędzia
rolnicze.
We Lwowie w lipcu 1851 roku próbowano “pług ks. Klimy”, rodzaj
odmiany pługu czeskiego tzw. ruchadła.
W majątku wydzierżawionym od hr.
Alfreda Potockiego w Łopusznej (obwód brzeżański) przy wsparciu
finansowym GTG i Leona księcia Sapiehy utworzono szkołę rolniczą we wzorcowym
gospodarstwie, której kierownictwa podjął się ks. Antoni Klima.
Kosztorys i plany wzorcowego zakładu gospodarskiego szkolącego
rolników już wcześniej przygotowywał dla GTG ks. Klima (na
czwarte ogólne zgromadzenie GTG 29 stycznia 1847).
Odszedł z parafii w Dawidowie, aby poświęcić się tej pracy jako
dyrektor wzorcowego gospodarstwa i wykładowca. Początkowo
gospodarstwo i szkoła miały ruszyć 1.10.1848 r. Szkoła rozpoczęła
działalność 5.11.1848 roku i liczyła 10 uczniów. Ksiądz Klima
wydzierżawił majątek (przy wsparciu materialnym GTG i Sapiehy),
wykładał agronomię i praktycznie kształcił.
W pierwszej fazie w szkole nauczycielem był Kasper Stokłosiński,
finansowany przez GTG. Niektórzy wykładowcy szkoły rolniczej z
instytutu technicznego we Lwowie wykładali po niemiecku, co nie
przynosiło korzyści, bowiem nie wszyscy słuchacze znali biegle ten
język. Szkoła miała charakter prywatny, należała do ks. Klimy,
mimo wsparcia finansowego ze strony GTG, a po roku istnienia upadła
ze względu na trudności finansowe (1849).
Ks. Klima nie był w stanie samodzielnie utrzymać całego
przedsięwzięcia. Na bazie tych pierwszych doświadczeń i wniosków
z niepowodzeń powstała kilka później w 1856 roku szkoła
rolnicza, a następnie słynna Akademia Rolnicza w Dublanach.
Po tym niepowodzeniu szkoły pozostaje
jeszcze ks. Klima w Łopusznej jako dzierżawca i członek komitetu
GTG.
W październiku 1850 roku jako dzierżawca dóbr hr. Potockiego
ofiaruje 5 r. na pogorzelców Krakowa.
1 lipca 1851 roku hr. Potocki umowę dzierżawy wypowiedział ze
względu na trudności finansowe projektu “zakład naukowy
gospodarski” w Łopusznej.
W 1853 r. ks. Klima przedstawia się
jako dzierżawca dóbr ziemskich.
W 1852-4 jako dzierżawca Tarnowiec (Tarnowce?)
17 czerwca 1854 prawdopodobnie brał
udział po raz ostatni w obradach GTG.
Zmarł pod koniec 1854 roku “jako
powszechnie znany z około gospodarstwa wiejskiego”
Ks. Klima pracował duszpastersko
12 lat w Dawidowie. Prawdopodobnie dzielił się z naszymi
pradziadkami swoją pasją do rolnictwa, wymieniał opiniami,
pomysłami czy myślą innowacyjną w tym zakresie.
Autor: dr Dariusz Zielonka
1Schmeatyzm
1833, s. 69.
2Schematyzm
1837, s. 23; Schematyzm 1839, s. 22; Schematyzm 1841, s. 23;
Schematyzm 1848, s. 28.
3L.
Sapieha, Wspomnienia od 1803 do 1863, 198.
4Provinzial
1847, s. 310; 1848, s. 587
5Schematyzm
1853, s. 81.
6Gazeta
lwowska 1846, nr 16 (7 luty)
7Rozprawy
c.k. GTG, t. 1, 1846, s. 19; 26
8Rozprawy,
t. 1, 1846, s. 86; t. 4, 1848, s. 176
9Rozprawy,
t. 6, 1849, s. 19; Provinzial 1849, s. 546; Provinzial Handbuch der
Koenigreiche Galizien und Lodomerien: 1851, s. 627; 636,
10Rozprawy,
t. 12, 1852, s. 13; Provinzial 1852, s. 608 – wynika, że jeszcze
jakiś czas w 1852.
11Rozprawy,
t. 5, 1848, s. 40
12Rozporawy,
t. 6, 1849, s. 17-19; t. 7, 1849, s. 55n
13Rozprawy,
t. 1, s. 33
14Rozprawy,
t. 2, s. 22
15Rozprawy,
t. 3, s. 27.
16Rozprawy,
t. 5, s. 34
17Rozprawy,
t. 6, 1849, s. 25
18Rozprawy,
t. 10, 1851, s. 42; Rozprawy, t. 11, 1851, s. 54;
19Gazeta
Lwowska, r. 40, nr 148 (30 czerwca 1851); Czas, nr 151 (4.07.1851);
GL r. 41, nr 147 (30 czerwca 1852); Rozprawy, t. 9, 1851, s. 73;
Rozprawy, t. 11, 1851, s. 32, 81, 83; Rozprawy, t. 15, 1854, s. 35,
139-140; Rozprawy, t. 17, 1855; Pamiętnik Gospodarski, r. 2, nr 28
(13.07.1850)
20Rozprawy,
t. 13, 1853, s. 58, 860.
21Rozprawy,
t, 23 (1858), s. 44; GL r. 43, nr 161 (18.07.1853)
22Rozprawy,
t. 1, s. 79; t. 5. 1848, s. 73-83; t. 7, 1849, s. 41, 149n, 164; t.
8, 1850, s. 87, 88, 141n; Rozprawy, t. 11, 1851, s. 31; Rozprawy, t.
13, 1853, s. 58, 80; Rozprawy, t. 15, 1854, s. 91; Czas, nr 163 (20
lipca)
23Rozprawy,
t. 6, 1849, s. 38-39.
24Rozprawy,
t. 14, 1853, s. 7
25Gazeta
Lwowska, r. 39 nr 154 (8 lipiec 1850); Rozprawy, t. 9, 1851, s. 69,
71, 72;Pamiętnik Gospodarski, r. 2, nr 27 (6.07.1850); Pamiętnik
Gospodarski, r. 2, nr 28 (13.07.1850)
26Rozprawy,1849,
t. 6; t, 8, 1850, s. 17
27Gazeta
Lwowska, r. 39 nr 56 (8 marca 1850); Rozprawy, t. 7, 1849, s. 14
28Pamiętnik
Gospodarski, r. 2, nr 28 (13.07.1850)
29Gazeta
Lwowska, r. 40, nr 154 (7 lipca 1851); Czas, nr 157 (11.07.1851);
Rozprawy, t. 9, 1851, s. 77-8
30Rozprawy,
t. 7, 1849, s. 28-29, 44-45, t. 8, 1850, s. 33; Rozprawy, t. 10,
1851, s. 28
31Rozprawy,
t. 6, 1849, s. 10; 186; t.7, 1849, s. 5-6; 16; Provinzial 1849, s.
538.
32Gazeta
lwowska 1847, nr 47 (22 kwietnia); Rozprawy, t. 2, 1847, s. 3; Plan
zakładu przedstawił ks. Klima w Raporcie, t. 5, 1848, s. 179.
33Raport
ks. Klimy do GTG z 28.02.1849 r. , t.7, 1849, s. 66-67; t. 8, 1850,
s. 149nn; Rozprawy, t. 12, 1852, s. 48n
34Rozprawy,
1850, t. 8, s. 49n; Rozprawy, t. 18, 1855, s. 35-36
35Biblioteka
Warszawska 1888, t. II, rocznica wyższej szkoły w Dublanach, s.
298; L. Sapieha, Wspomnienia od 1803 do 1863, 198.
36Rozprawy,
t. 9, 1851, s. 172, 181; Pamiętnik Gospodarski, r. 2, nr 24
(15.06.1850)
37GL
r. 39, nr 236 (12.10.1850)
38Rozprawy,
t. 10, 1851, s. 15
39Rozprawy,
t. 14, 1853, s. 207
40Provinzial
1852, s. 608; 53, s. 621; 1854, s. 637.
41Rozprawy,
t. 17, 1855, s. 21
42Rozprawy,
t. 18, 1855, s. 9